30/03/2020
Czy ilustracja to też sztuka?
Jako część twórczej działalności człowieka, ilustracja przeszła drogę bardziej krętą niż inne dyscypliny. Wcześniej traktowana była niepoważnie, jako płytka rozrywka dla niewymagającego odbiorcy. Trywializowanie jej historycznej roli i rozwoju nie ma uzasadnienia, gdyż granica między jej artystycznym a komercyjnym wymiarem zatarła się. To rozgraniczenie z perspektywy czasu nie jest jednoznaczne i w tym kontekście nie ma różnicy między tzw. sztuką wyższą a sztuką ilustracyjną. I dawniej, i obecnie twórcy pracowali na zamówienie, różniły się jedynie skala i zakres, nie wspominając o technice, która z przyczyn rozwoju cywilizacji też ulega zmianom.
Ilustrator artystą swoich czasów?
Nieprawdą jest, że ilustracja jest tylko i wyłącznie komercją. Ma ona w sobie tyle samo wolności co malarstwo, grafika i inne „szlachetne” dziedziny sztuki, a jej jedynym ograniczeniem jest wyobraźnia twórcy. Dobry ilustrator jest nikim innym jak artystą swoich czasów, korzystającym z dziedzictwa artystycznego poprzedników, kreatywnie wnoszącym nowe wartości dla odbiorców. Ogromna różnorodność, a co za tym idzie odmienne przeznaczenie, sprawiają, że ilustracja odgrywa niezwykle ważną rolę we współczesnym dialogu z odbiorcą. Artyści malarze i graficy uprawiający tę dziedzinę twórczości, ilustratorzy książek, plakaciści, twórcy magazynów, gazet, reprezentujący kulturę ambitną i popularną, reportażyści, satyrycy, rysownicy komiksów, artyści niezależni – wszyscy ci ludzie kształtują naszą percepcję i mają wpływ na nasze postrzeganie świata.
Ilustracja bez granic i bez ograniczeń?
Postęp w dziedzinie technik reprodukcji pozwolił na błyskawiczny rozwój ilustracji pod koniec XIX wieku, a co za tym idzie zwiększył wpływ twórców na jej estetyczny poziom. Kolejne dekady pokazały, że ilustracja stała się ważnym nośnikiem historii, myśli, ludzkich zachowań, komentarzy społecznych, politycznych czy wręcz jako narzędzie komunikacji zaspokajała potrzeby konsumpcjonizmu. Ilustracja ewoluuje, zmienia się wraz z czasami, w których funkcjonuje, wchodzi w obszary, których dotąd nie eksplorowała. „Ilustracja bez granic” jest właściwym określeniem na uniwersalizm jej cech. Niezależnie od szerokości geograficznej potrafimy ją interpretować, odkrywać jej treść, a przy szerszej wiedzy nawet ukryte znaczenie. Istotny wkład w dynamiczny rozwój ilustracji miała prasa wysokonakładowa oraz periodyki, które oprócz funkcji rozrywkowej stały się równocześnie ważnym elementem wymiany i inspiracją dla kolejnych twórców młodszego pokolenia.
Ilustracja w służbie marketingu
Rozwój potrzeb społecznych z ich stale rosnącym popytem otworzył przed ilustracją nowe wyzwania i ścieżki dotarcia do odbiorcy. Tym samym dał doskonałe narzędzie do precyzyjnego mówienia o produkcie i jego cechach, ułatwiając konsumentowi podjęcie „jedynego słusznego” wyboru.
- Odpowiednia stylistyka, charakter i treść są jednym z czynników decydujących o chęci zakupu i stają się trwałym elementem budującym tożsamość marek. Poszukiwanie indywidualnego języka daje im rozpoznawalność, własny styl. Te marki, które odważniej patrzą do przodu, dziś wyznaczają trendy. To one kształtują postawy społeczne, zachęcają do działania, zmieniają tu i teraz, ale co ważniejsze – zmieniają przyszłość.
- Ilustracja w znaczący sposób wpływa na odbiór całości obrazu towaru czy usługi, którą chcemy sprzedać. Jest obietnicą zawartości, wyobrażeniem jej świata, precyzyjnie kładzie akcenty tam, gdzie trzeba. Podkreśla te cechy, które chcemy, aby wybrzmiały. Wprowadza nas w swoją narrację i pozwala uwierzyć, że to, co opisuje, jest tym, co chcielibyśmy w niej widzieć.
- Ilustracja w wielowymiarowy sposób potrafi sterować opinią konsumenta w zakresie odbioru produktu, nadając mu atrybuty najbardziej pożądane, idealizując efektywnie jego wizerunek, tym samym rzeczywistość jego świata. Co więcej, wprowadza kontekst emocjonalny dla produktu, co bez wątpienia jest jednym z silniejszych bodźców sprzedaży, który wiąże odbiorcę z marką na długo.
- Rola i charakter ilustracji zmieniają się w zależności od treści, jakie chcemy przekazać. Humor i radość, delikatność i troska, wyrazistość i moc, wrażenie skuteczności działania i naturalności pochodzenia, dziedzictwo historyczne i jakość, edukacja i zaawansowanie – to tylko niektóre cechy z wachlarza możliwości, jakie możemy podkreślać, kreować i definiować.
Historycznie rzecz ujmując, ilustracja w wymierny sposób – za sprawą produktów, które reklamowała – wyznaczała styl życia. Przyczyniła się do popularyzacji i rozpoznawalności marek, czyniąc je niejednokrotnie ponadczasowymi. Ilustracja również szybko reaguje na zmieniające się gusta, szuka nowych środków ekspresji, łączy stare wzorce z nowymi, uzyskując„świeży wymiar”.
Obecnie korzysta niemal ze wszystkich dostępnych technik i mediów, wykraczając poza ramy opakowania, rozszerzając swój świat na inne nośniki, budując w ten sposób silniejszy, spójny wizerunek brandingowy. Oczywistym faktem są transmutacje ilustracji na animacje, filmy reklamowe czy pełne metraże.
Jako jeden z mechanizmów sprzedaży, równocześnie wyznacza też zadania, które chce zrealizować możliwie najskuteczniej. Niezwykle łatwo przenosi nas do swojego świata, w który jesteśmy w stanie uwierzyć. Dzieje się to niejako w sposób naturalny, gdyż operując symboliką, skrótem czy rozbudowaną treścią, odpowiada na potrzeby konsumenta, nie tylko materialne. Jej warstwy i paralele są bardzo pojemne, dając przyczynek do porównywania z rzeczywistością lub mitologizowania jej, tym samym pobudzenia wyobraźni odbiorcy.
Ulega wpływom wydarzeń, które komentuje bądź opisuje, nie tylko w sferze znaczeniowej, ale i estetycznej. Jest, podobnie jak inne dziedziny sztuki, żywym odzwierciedleniem zachodzących zmian. Wektory jej rozwoju z pewnością jeszcze niejednokrotnie nas zaskoczą. Pewnego rodzaju regułą jest nieustanna możliwość poszukiwania własnych, niepowtarzalnych środków wyrazu, gdyż leży to u podstaw celów, jakie chce osiągnąć ilustracja na opakowaniu, plakacie, okładce płyty czy w książce… aby przez formę zwrócić uwagę na treść.
Piotr Kania
creative director
Powiązane artykuły:
Czteryczwarte agencją brandingową Grupy PKO Banku Polskiego
Design pakowań – Jakie opakowania budzą emocje?